De boekenkast is uit de huiskamers verdwenen. Hebben boeken hun status verloren, vroeg mijn krant zich onlangs af. Zijn ze verworden tot hinderlijke stofnesten? Komt dat door de digitalisering? Of zijn boeken tegenwoordig modeproducten? Zijn boekenkasten grafzerken geworden?
Twee jaar geleden ging een lang gekoesterde wens in vervulling: ik verving het samengeperste hout van IKEA, dat nochtans jarenlang trouwe dienst had bewezen, door een onverwoestbare, handgemaakte eikenhouten boekenkast. Deed ik dat vanwege de status?
In de eerste plaats moest de kast vervangen worden: de delen begonnen gevaarlijk te wijken. Maar ik had ook een paar goedkope Billy’s kunnen kopen en het geld dat ik daarmee uitspaarde aan boeken kunnen besteden. En dan meteen de hele handel naar boven om ruimte te maken in de huiskamer voor… Voor wat eigenlijk? Een boekenkast is ook een prachtig meubel.
En verder: als het mij om de status ging, voor wie deed ik dat dan? Zoveel bezoek krijg ik niet. Mijn familie en vrienden kennen mijn a-modieuze afwijking en een aantal van hen leest weinig of zelfs geen boeken, en is dus helemaal niet onder de indruk.
Iemand met een boekenkast is een verzamelaar (ik koop ook nog steeds cd’s, nóg ouderwetser). Een kast met boeken is duurzaam, uiteraard tot de tijd van de lezer is gekomen. Dan vinden de boeken en hun nobele houten drager hopelijk een andere eigenaar. Verzamelaars sterven niet uit. En als alles toch op de stort belandt, dan is dat maar zo. Als iemand van illusies houdt, is het de lezer.
Door boeken een vaste, prominente plaats in huis te geven, eer je de waarde ervan en koester je de ervaring: een blik op de ruggen herinnert aan de gevoelens die de boeken hebben opgeroepen, aan de vertrouwde, en altijd levende stem van de schrijver. Ook als de herinnering aan de inhoud is vervaagd. Dan roepen ze erom om herlezen te worden, wat je meestal nog even uitstelt. Maar ze zijn in ieder geval niet vergeten.
Niet elk boek verdient het op het eikenhout te mogen rusten. Alleen echt goede boeken. Eendagsvliegen worden naar de werkkamer of verhuisdozen verbannen. Ik koop steeds minder actuele boeken. Ze vallen vaak tegen, ondanks de ronkende taal waarmee ze worden aangeprezen. Ik heb het eerder en beter gelezen. Zonde van de tijd en het geld. Terwijl er nog genoeg ongelezen klassiekers zijn. Soms zelfs wachtend op een van mijn planken.
Klassieke romans hoeven niet eens veel te kosten, want ze zijn gewoon bij antiquariaten te verkrijgen. In misschien verouderde, maar prachtige vertalingen. Boeken verzamelen is ook een sport. Zonder competitie.
Niets wat me gelukkiger maakt dan een blik op mijn boekenkast. Nooit zal ik een boek van een scherm lezen. En ik stof ze regelmatig met liefde af.