Bij het overlijden van Tonke Dragt (1930 – 2024)
Over het belang van lezen zijn al veel vervelende stukken geschreven. Toch is het allemaal waar. Omdat ik veel las wist ik op school al hoe je woorden spelde en kon ik goede opstellen schrijven. Ik wist dat de wereld ruimer dan de alledaagse werkelijkheid was. Maar bovenal waren boeken een bron van plezier.
Ridderlijkheid
Ik moest hieraan denken bij het overlijden van Tonke Dragt. Ze was een van mijn favoriete jeugdboekenschrijvers. Vooral vanwege de ridderromans De brief voor de koning en het vervolg Geheimen van het Wilde Woud: avonturenverhalen vrij naar middelnederlandse ridderromans, maar dat wist ik toen nog niet. Dat gaf ook niet. Behalve door de spannende avonturen sprak De brief voor de koning ook door het onderwerp aan: een jongeman – maar net iets ouder dan ikzelf – die de regels van de nachtelijke wake voor de ridderslag trotseerde en zijn in nood verkerende medemens de helpende hand toestak. Waarmee hij zich – in tegenstelling tot zijn laffe, conventionele leeftijdsgenoten – een ware ridder betoonde. Zoiets blijft je je hele verdere leven bij. Dát doet literatuur: het verleent je inzichten. Niet door moralistisch te zijn, maar door het verhaal te laten spreken.
Lagere school
Toen we op de lagere school moesten voorlezen koos ik voor het begin van De brief voor de koning. Het verhaal sloeg niet alleen bij mijn klasgenoten direct aan, maar ook bij de meester, die het boek in de weken daarop aan de klas voorlas. De landkaart van de Rijken van Dagonaut en Unauwen had hij op groot formaat nagemaakt en op het schoolbord gehangen, zodat we de jonge held Tiuri op zijn queeste konden volgen. Het was een creatieve, leuke meester. Een typische exponent van de jaren zeventig (‘de verbeelding aan de macht’), die behalve dat hij veel voorlas ook regelmatig zijn gitaar pakte en liedjes met ons zong. Toen Tiuri zijn brief na vele hachelijke avonturen bij de koning had afgeleverd en thuis alsnog tot ridder was geslagen, hing het boek helemaal uit elkaar. Stukgelezen. Ik kreeg van de meester een nieuw exemplaar.
Appeltaart
Torenhoog en mijlen breed was ook een favoriet en als sciencefictionroman iets heel anders. Maar opnieuw spannend en vol verbeeldingskracht. Het boek was zo deel van mij geworden dat de zowel qua inhoud als formaat formidabele appeltaart die mijn oma altijd voor ons meebracht ‘Torenhoog en mijlen breed’ is gaan heten. In alle opzichten heeft Tonke Dragt, samen met andere prachtschrijvers uit mijn jeugd, zoals Paul Biegel, Astrid Lindgren, Thea Beckman, Jan Terlouw, Otfried Preußler, An Rutgers van der Loef en Roald Dahl de verbeelding aangewakkerd. Daar heb je de rest van je leven plezier van.