Als een mythologische god verscheen schrijver Jan Wolkers in Nieuwsuur tussen reportages over de bouw en de debatdichtheid in de Tweede Kamer. Biograaf Onno Blom stelde in het kader van de actie Nederland Leest een bloemlezing samen met ‘zijn mooiste natuurstukken’ om het aan elektronica verslaafde volk aan het lezen te krijgen. Een betere tegenpool van de homo digitalis kun je niet verzinnen.
Het spreekt onverminderd tot de verbeelding Wolkers in zijn element te zien op het onbewoonde Rottemerplaat waar hij in the good old seventies een week doorbracht. Burgerman Bomans ging er kapot aan de herrie en de eenzaamheid. Wolkers drukte de woeste natuur aan de behaarde borst en redde en verzorgde dieren als een ruige heilzuster. Deze man hield niet alleen hartstochtelijk van de natuur, hij was de natuur.
Beroemd is de foto waarop hij in adamskostuum voor zijn ‘voordeur’ staat. Deze hing op posterformaat in mijn vaklokaal om de jeugd aan het lezen te krijgen. Wolkers heeft hoe dan ook veel voor de leesbevordering gedaan met zijn sappige erotiek in romans als ‘Brandende Liefde’ en ‘Turks Fruit’. De verfilmingen deden er nog een schepje bovenop. Mannen als Paul Verhoeven en Rutger Hauer bezaten dezelfde schijt-aan-alles-mentaliteit.
Thema van de leesactie is ‘duurzaamheid’, een term die in Wolkers’ tijd op deze manier nog niet bestond, al bracht de Club van Rome een jaar later haar rapport De grenzen aan de groei uit, een waarschuwing waar in de volgende decennia niemand naar luisterde. Wolkers maakte zich op Rottemerplaat druk over de ‘smeerpijp’ waarmee de industrie haar rotzooi in de Waddenzee loosde. In ‘De schuimspaan van de tijd’ uit 1993, opgenomen in de bloemlezing, laat hij zijn schim door de toekomst dwalen en spreekt hij de hoop uit dat vervuiling en verstedelijking een halt zullen zijn toegeroepen.
Wolkers’ verhalen, brieven, essays, gedichten en dagboekfragmenten laten zien dat verzet tegen de consumptie-industrie en de projectontwikkelaars geworteld is in een diep gevoelde liefde voor de natuur. Een liefde die dit boekje moet aanwakkeren. En dat is dubbel mooi.
Winterbloei, Jan Wolkers over zijn liefde voor de natuur. Samengesteld en ingeleid door Onno Blom. Stichting CPNB, Nederland Leest 2019.