Ter gelegenheid van het veertigjarig bestaan van het Utrechtse antiquariaat Hinderickx & Winderickx verscheen onlangs een derde Winkeldagboek. De eigenaars René Hesselink en Hans Engberts hebben met de twee eerdere delen veel lof geoogst bij een kleine schare boekenliefhebbers. De anekdotes waren vermakelijk en met geestige en vlotte pen opgeschreven. Dat geldt ook weer voor het derde deel, hoewel het gemopper op klanten inmiddels overbekend is. De onnozelheid en ‘knieperigheid’ van de klant zijn natuurlijk niet veranderd en nog steeds worden slechte of onverkoopbare boeken ter inkoop aangeboden, al is de hoeveelheid – doordat veel boeken niets meer waard zijn – groter dan ooit.
Door zonder de kompaan
Het derde winkeldagboek, dat de periode oktober 2007 tot september van dit jaar beslaat, is voor het grootste gedeelte door Hesselink geschreven, aangezien zijn ‘kompaan’ Hans in 2011 overleed, toevallig precies op de datum dat het antiquariaat, toen nog gevestigd in de Herenstraat, werd opgericht (29 november). Elk jaar wordt dit met veel melancholie gememoreerd. Sowieso passeren er veel overleden vrienden, vaste klanten en bovendien schrijvers, die je als lezer en antiquaar ook als vrienden ziet. Maar Hesselink gaat moedig voorwaarts, om met één van zijn favoriete auteurs te spreken, aan wie hij met zijn droog-komische stijl schatplichtig is. Een heel enkele keer neemt een medewerker de pen over, maar het zijn geen bevlogen winkeldagboekschrijvers, constateert Hesselink. Het lijkt voor hem een roeping.
‘t Kan verkeren
De winkel trekt allerlei vreemde vogels, die net zo amodieus zijn als de winkel zelf. Soms komt men alleen om te schuilen voor de regen of voor een praatje, wat Hesselinks misantropie flink voedt: ‘Geen hond op straat, maar de kletsers weten me wel te vinden. Bij H&W is toch niemand, denken ze, dus daar kan ik nu rustig komen kletsen. Zodat ik weer een uur kwijt ben aan de praatjesmakers.’ Vaak koopt men voor een euro een cd of een beduimeld boek uit de buitenbak en soms wil men daarvoor ook nog een tasje. Maar een andere keer verkoopt hij binnen een half uur twee dezelfde romans van de negentiende-eeuwse schrijver Frans Coenen of koopt iemand het Verzameld Werk van Bordewijk. ‘t Kan verkeren. Ook de meevallers worden benoemd, het is niet alleen ‘grumpyness’ wat de klok slaat in het winkeldagboek.
Veranderingen
Het derde winkeldagboek is meer dan een feest der herkenning, er worden ook veranderingen in geconstateerd. Tassen en dozen vol onslijtbare boeken die uit pure wanhoop gratis aan de winkel worden aangeboden, of het succes van Engelse pockets, toegeschreven aan het toegenomen aantal toeristen en buitenlandse studenten (ook een plaag trouwens). Het dagboek geeft een mooi overzicht van de veranderingen in de Utrechtse boekenbranche, hoewel die niet fraai zijn: enerzijds het ontstaan van de warenhuisboekhandels Polare en de nieuwe Broese, en aan de andere kant de teloorgang van het antiquariaat, waarvan er nu nog maar twee over zijn. Dit laatste door de steeds grotere rol van het internet, waar je op het vermaledijde Boekwinkeltjes.nl alles van je gading kunt vinden, tegen prijzen waar je als antiquaar niet tegenop kunt boksen.
Crisis? What crisis?
Toch heeft dit de omzet van H&W niet aangetast: ‘Van alle crises die de economie heeft doorgemaakt hebben wij nauwelijks iets gemerkt,’ schrijft Hesselink. ‘Crisis? What crisis?’, roept hij op de slotbladzijden triomfantelijk uit. Datzelfde gold voor de coronacrisis. Dan doe je als antiquariaat toch iets heel goed. Dat moet de kwaliteit van het aanbod zijn (al die Vestdijks, die nog heel goed lopen!) en de tijdloze sfeer van de winkel. Met andere woorden: de geur van het goede, literaire boek.
Winkeldagboek 2007 – 2022, René Hesselink & Hans Engberts, Uitgeverij IJzer, Utrecht, 2022. Inleiding L.H. Wiener. € 25,- (pocket), € 35,- (gebonden).