literair blog | columns | fictie
Stilstand
Stilstand is het mooiste wat er is:
de machtige gestalte van een boom
in de nacht, niets verroert zich
in het heelal, je hoort alleen
de sterren
de lijnen van de daken
zijn zoals ze moeten zijn:
scherp en hard, maar ook helder
er zijn geen schaduwen
je blaast een wolkje naar
de hemel, of was het er al
je bent uitgebreid
naar het firmament
je wordt er niet jonger op
maar ook niet ouder
stilstand is achteruitgang
noch vooruitgang, maar
ademt in het moment.
De discussie over de keuze voor winter- of zomertijd is alweer in de kiem gesmoord: te lastig, volgens de Europese ministers van transport (die hier blijkbaar een kernrol in vervullen). Ik begrijp eerlijk gezegd niet waarom hier discussie over is: wie wil er nou dat het hartje winter pas om kwart voor tien licht wordt? Je leidt dan al zo’n mollenbestaan. Mijn ogen gaan pas na kerst weer een beetje open. Overigens moet in onze geautomatiseerde tijd (!) de overgang van winter- naar zomertijd en andersom helemaal niet lastig zijn. De brexit zorgt straks voor grotere problemen. Geen aandacht meer aan besteden dus. Maar de hele kwestie gaat in 2021 opnieuw spelen.
Opvallend was de waarschuwing van de sportlobby. Dat zijn natuurlijk types die altijd vooraan willen staan. Opvallend was ook de aandacht die ze er meteen voor kreeg, ergens voor in het NOS-journaal. Sport is belangrijk, nietwaar?
In beeld kwam de dramatische tronie van de directeur van het NOC-NSF, Gerard Dielessen, die het onwetende volk er graag op wilde wijzen dat invoering van de wintertijd ten koste zou gaan van de sport: we hebben dan ‘s avonds een uur minder om te sporten. Het was duidelijk: ons zou weer iets worden afgepakt. Lees verder “De hijgerige sportlobby (oproep tot nieuwe lobby’s deel II)”
Een stad heeft tegenwoordig, zoals elk ‘product’, een slogan nodig. Zelfs beroemde, oude steden als Amsterdam die zo vaak op schrift en in liederen bezongen zijn. De massieve lompe letters die in 2004 voor het statige Rijksmuseum werden geplaatst, waren bedoeld om meer bezoekers te trekken. Nou dat is gelukt. Ze fungeren dagelijks als klimrek voor duizenden, vaak jonge toeristen, die zich er in allerlei ludieke standjes op laten fotograferen. ‘I Amsterdam’ is net zo’n een attractie geworden als de Nachtwacht, het Van Gogh Museum, de hoerenbuurt en de coffeeshops. De nieuwe machtigste partij van Amsterdam, GroenLinks, wil er vanaf.
De kreet waarmee het reclamebureau destijds aankwam was door zijn simpelheid al even verbijsterend als de wens van het gemeentebestuur. Was daar al die expertise voor nodig? Was hier nou zoveel geld voor betaald? Een ‘I’ ervoor en de eerste twee letters gewoon rood kalken? Had dit niet ook door een of andere stagiair verzonnen kunnen worden? Hoe dan ook, het bleek een briljante vondst. Genialiteit schuilt immers vaak in de eenvoud.
Amsterdam werd met die ‘I’ ervoor ineens Engels, en dat sprak met het oog op de verlangde toeristische hordes de politici wel aan. Bovendien kon zo’n korte kreet heerlijk op T-shirts en tasjes. Lees verder “I Amsterdamned”
Over ‘Where The River Goes’ van Wolfgang Muthspiel
Voor zijn nieuwe album, de derde voor ECM, kon de Oostenrijkse gitarist Wolfgang Muthspiel weer beroep doen op drie van de vier topmuzikanten die op zijn vorige cd, ‘Rising Grace’, meededen: pianist Brad Mehldau, bassist Larry Grenadier en trompettist Ambrose Akinmusire. De plaats van Brian Blade op drums is ingenomen door Eric Harland, een ander zwaargewicht. De musici stellen hun ervaring en techniek in dienst van het geheel en dat heeft net zo’n rijke en boeiende plaat opgeleverd als ‘Rising Grace’.
Er is gewerkt volgens hetzelfde principe: Muthspiel levert de harmonische structuur – hij schreef zes van de acht composities – en vervolgens mag iedereen hier zoveel mogelijk van afwijken, waardoor er spannende, bijna andere stukken ontstaan. De nummers staan daarom bol van de improvisatie, zonder dat een van de groepsleden de aandacht naar zich toetrekt: er is steeds sprake van intensief samenspel.
Lees verder “Intensief samenspel tussen zwaargewichten”Mos
peutert tegels los
vlijt zich ertussen
stroomt, als je het toestaat,
als kleine rivieren
over het terras
stolt in de hoeken
tot poezenvacht
bedekt herinnering.
Er is sprake van een ware kanonnade aan biografieën. Na Wolkers, Van Lennep, Büch, Lucebert, nu weer Campert, Wilmink, Kellendonk, Diet Kramer, F. Harmsen van Beek. Ook verschijnt er een nieuwe editie van Hazeu’s Slauerhoff-biografie.
Blijkbaar is er behoefte aan. Want biografieën verkopen goed. Als vorm van geschiedschrijving – geschiedenis is in tijden van nepnieuws een populair genre – maar ook vanwege een toegenomen behoefte aan persoonlijke verhalen (denk aan de niet aflatende stroom autobiografische boeken), waar de biografie natuurlijk onder te scharen valt. Mensen zijn nieuwsgieriger naar andermans sores. Dankzij sociale media is dit normaler geworden.
Er is bovendien een overschot aan academici; een biografie schrijven geeft deze een bestemming. Probeer als letterkundige maar eens aan een normale betaalde baan te komen. Daarbij is een biografie schrijven chic. De allure van de schrijver straalt op jou af. Sommige biografen gedragen zich alsof ze zelf de kunstenaar zijn, tooien zich met mondaine hoed en zwierige shawl, terwijl het – plat gezegd – eigenlijk gewoon literaire parasieten zijn.
Wat gaan die persoonlijke geschiedenissen ons eigenlijk aan? Lees verder “Biografiewoede”
Over ‘Helsinki Songs’ van Trygve Seim
Het nieuwste album van de Noorse saxofonist Trygve Seim heet ‘Helsinki Songs’, omdat hij het merendeel van de nummers schreef in de Finse hoofdstad waar hij op uitnodiging van The Society of Finish Composers was. Het bevat elf composities waarop het tempo over het algemeen laag is en invloeden te horen zijn van Bill Evans tot Stravinsky. Seim blijkt opnieuw een meester in het scheppen van sfeer.
Hij wordt bijgestaan door oude getrouwe Mats Eilertsen op bas, de gelouterde drummer Markku Ounaskari en de Estse pianist Kristjan Randalu die eerder dit jaar met ‘Absence’ al een prachtig album afleverde. Hun begeleiding is als een warm bad voor Seims intieme solo’s. Vooral Randalu heeft veel ruimte gekregen om te improviseren. Zijn spel zorgt voor extra diepte en kleur. Luister bijvoorbeeld naar zijn prachtige solo’s op ‘Ciaccona per Embrik’ en ‘Sorrow March’. Lees verder “Meester in het scheppen van sfeer”
Over ‘We Are All’ van Phronesis
Het achtste album van het Britse Phronesis telt maar zes nummers en is met iets meer dan veertig minuten veruit het kortste. Wat verder opvalt is dat de band met “We Are All” een boodschap wil uitdragen, namelijk dat we allemaal verantwoordelijk zijn voor het behoud van onze planeet, waar niet alleen mensen, maar ook dieren, planten en bomen onder vallen. De hoes bevat een citaat van de schrijver John Muir (1838 – 1914) die als een van de eerste natuurbeschermers geldt en aan de basis stond van diverse natuurparken in Amerika.
En dan de muziek. Die is onverminderd interessant. De bandleden schreven elk twee nummers, die zinderen van de spanning. Høiby strijkt op het openingsnummer ‘One For Us’ zijn bas eerst aan om vervolgens met een van zijn kenmerkende snelle loopjes ervandoor te gaan. Op andere momenten klinkt hij weer lyrisch. Anton Eger laat opnieuw horen alle klanken uit zijn drumkit te kunnen halen: van furieuze roffels tot subtiel getik van zijn stokken. Ook Neame schakelt moeiteloos van register. Uitbarstingen komen vanuit het niets en sterven even snel weg. Er zijn geen echte rustpunten: ook tijdens de ingehouden momenten is de muziek intens, zoals op het prachtige ‘Breathless’. Lees verder “Nieuwe inspiratie, nieuwe verkenningen”
De titel van dit nieuwe boekenprogramma is mooi gekozen, want er zijn weinig boeken die zo tot de verbeelding spreken als Moby Dick, al hebben maar weinigen het gelezen. Maar bij die goede titel blijft het. En dat viel te verwachten, voor wie het format al had gezien. Het programma smaakt net zo min naar literatuur als een boterham naar vis waar even een haring langs is gestreken.
Naar een presentator hoefde jammer genoeg niet te worden gezocht. Matthijs van Nieuwkerk heeft het programma voor zichzelf verzonnen. Dat betekent dat we weer aan die aalgladde presentatie vastzitten. Dat snelle toontje blijkt hij niet meer te kunnen afwennen: opnieuw ligt het tempo hoog, hoewel iets minder dan op het racecircuit van DWDD. Bij iets bedachtzaams als boeken zou je juist wat rust wensen om de gedeelde inzichten en scherpe vragen zelf te kunnen afwegen.
Ook als gasten is gekozen voor vlotte sprekers: een presentatrice en een hoogleraar (Dieuwertje Blok en Ben Feringa). Ze praten dus heel onderhoudend en zijn natuurlijk beslist niet dom. Maar wat je vooraf al weet gebeurt: de boeken zijn alleen maar de opmaat voor uitweidingen over zichzelf en het eigen vakgebied, waarover met het meeste enthousiasme wordt gesproken. Interessant hoor, die nanotechnologie, maar dit hoort te gaan over boeken! Moby Dick blijkt niet meer dan de zoveelste talkshow met BN’ers, die nu eenmaal de meeste kijkers trekken. Lees verder “Moby Niks”
Een aantal gemeentes wil een rookverbod op straat. In Rotterdam gaat het initiatief hiertoe uit van het Erasmus MC en twee omliggende scholen. Begrijpelijk, want roken associeer je liever niet met zieken en scholieren, hoewel beide groepen redenen genoeg hebben om af en toe wat stoom af te blazen. De maatregel zal overigens geen zoden aan de dijk zetten. Het is bekend dat scholieren van scholen met een rookvrij schoolplein gewoon verderop in een straat gaan staan roken.
Het streven horeca en overheidsgebouwen rookvrij te maken lijkt op straat te worden voortgezet. Er was al discussie over het roken op terrassen. In Groningen wil men een rookverbod rond theaters. Het is een soort landjepik van de antirooklobby geworden. Lees verder “Oproep tot nieuwe lobby’s”